قاتلان تلاش می کنند آثار جنایت علیه بشریت را پنهان کنند
روز جهانی ناپدیدشدگان، برای مردم ایران یادآور قتل عام سال ۱۳۶۷ و دفن اجساد هزاران زندانی قتل عام شده در گورهای جمعی در ایران است.
هر سال ۳۰ اوت روز بین المللی قربانیان ناپدیدسازیهای قهری به سرنوشت کسانی اشاره دارد که در حکومت های دیکتاتوری، جنگ، درگیری های سیاسی، مسیر مهاجرت یا دلایل نامعلوم ناپدید شده اند. به گزارش سازمان ملل، هزاران نفر در جهان در شرایط نامطلوب و در مکان‌هایی که بستگان یا نمایندگان حقوقی آن ها از آن خبری ندارند، محبوس هستند.
ناپدید شدن های اجباری توسط دولت ها، همیشه به خاطر جلوگیری از فعالیت هایی که فرد مفقود در آن درگیر شده نیست. هدف همچنین مرعوب کردن خانواده ها، همکاران، و اطرافیان شخص است.
عفو بین الملل در آستانه روز بین المللی قربانیان ناپدیدسازیهای قهری، در روز ۶ شهریور ۱۳۹۷ اعلام کرد: «امتناع مستمر مقام ها و مسئولان ایرانی از افشای سرنوشت و محل دفن هزاران مخالف و دگراندیش سیاسی، که در جریان کشتار زندانیان در سال ۱۳۶۷ قهراً ناپدید شده و طی روالی فراقضایی اعدام شدند، بحرانی به وجود آورده که جامعه جهانی چندین دهه آن را عمدتاً ندیده گرفته است.»
عفو بین الملل افزود: «مرگ هزاران قربانی هنوز به ثبت نرسیده است و هزاران جنازه ناپدیدشده در گورهای جمعی بی نشان، در نقاط مختلف کشور، دفن شده است. بیش از ۳۰ سال است که مقام ها و مسئولان ایرانی از اقرار رسمی به وجود این گورهای جمعی امتناع کرده و مکان آن ها را مخفی نگه داشته اند و این موجب درد و رنج عظیم خانواده هایی شده است که هنوز به دنبال اطلاع یافتن از سرنوشت عزیران خود و پیدا کردن اجساد و بقایای آنان هستند.»
گورهای جمعی در ایران
در جریان قتل عام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷، عوامل حکومت با عجله، سعی در دفن اعدام شدگان داشتند. کمیت و گستردگی اعدام ها در شهرهای مختلف، قابل توجه بود. پوشاندن این ابعاد برای بانیان قتل عام امری ضروری محسوب می شد. از این رو گورهای جمعی را برای دفن قربانیان قتل عام، انتخاب کردند.
پراکندگی جغرافیایی گورهای جمعی در ایران
از دزفول، اهواز، زنجان، لاهیجان، انزلی، کردستان، تهران، گیلان، بندرگز، هرمزگان، سمنان، گرمسار، سنگر، گلستان، ارومیه و مسجدسلیمان می توان به عنوان بخشی از شهرها و استان هایی نام برد که گورهای جمعی در آن ها کشف شده است.
گورستان خاوران در تهران
رضا ملک معاون پیشین وزارت اطلاعات، در پیامی به دبیرکل سازمان ملل فاش کرد: «اگر شما به‌دنبال نسل‌کشی و جنایتکاران می‌گردید، در ایران بیش از ۱۷۰ تا ۱۹۰ شاید هم بیشتر، گور دستجمعی وجود دارد. عالیجناب در آنها از یک کامیون کوچک تا سه چهار کانتینر سردخانه‌دار جنازه مدفون گشته». (سایت سازمان مجاهدین خلق ایران – ۵ مرداد ۱۳۹۴)
گورستان زنجان
شاهدی گزارش کرده است، ۳۰مرداد ۱۳۶۷ یکی از پاسداران که کاغذی دستش بود جلو آمد و گفت اسامی که می خوانم آماده شوند. دقایقی بعد زندانیان را به روستای حسن آباد در غرب زنجان بردند و همانجا تیرباران کردند. جنازه ها را به قبرستان بالای زنجان واقع در خیابان دباغ ها منتقل کردند.
نگهبان قبرستان گفت: «شب دیدم ماشینهای زیادی وارد قبرستان شدند و در ۳نقطه گودال بزرگی کندند بعد با ۳ماشین جنازه ها را به گودال‌ها ریختند».
نگهبان ادامه داد: «با ۳ماشین دیگر روی جنازه ها آهک ریختند. فردای آن شب به محل دفن رفتم و دست یکی از این عزیزان را دیدم که با لباس بیرون از خاک است. کمی زمین را کندم و دست را زیر خاک گذاشتم. دست یک دختر بود…».
گورستان دزفول
محمدرضا آشوغ، شاهدی که توانست در آخرین لحظات از قتل عام بگریزد در گزارشی آورده است، در زندان یونسکو ۴۴ زندانی را به بهانه جا به جایی صدا کردند، یک ساعت بعد به هر کدام یک کفن دادند و گفتند آنها را بپوشید. سپس آنها را به خارج شهر برده و همه را کشتند و به صورت جمعی دفن شان کردند.
گورستان گلستان
گزارشی از قبرستان آق سید مرتضی در گلستان شرح می دهد، به گفته یکی از اهالی، شب سگ های ولگرد در محوطه گلستان زیاد شدند و شروع به کندن خاک کردند. خاک که کنار رفت، پیکر دفن شدگان آشکار شد. سگ ها لباس و دست یک قربانی را کندند.
گورستان ارومیه
بیژن پیرنژاد از اعضای مجاهدین، که برادرش هوشنگ پیرنژاد با وجود فلج بودن در قتل عام اعدام شد، می گوید،
مرداد ۱۳۶۷ هوشنگ برادر کوچکترم را که مدت محکومیت اش هم تمام شده بود، همراه تعدادی از مجاهدین با ۲ مینی بوس از زندان ارومیه به بهانه انتقال به زندان تبریز خارج کرده و به تپه های اطراف دریاچه ارومیه بردند. در آن منطقه که از قبل تحت کنترل پاسداران قرار داشت تعدادی پاسدار با انواع آلات قتاله سرد از قبیل چاقو، قمه، چماق، تبر و ساطور منتظرشان بودند.
آنها زندانیان را در حالی که دست و پایشان را از قبل بسته بودند مورد حمله قرار دادند و به معنای دقیق کلمه سلاخی کردند. فریادهای زندانیان آن قدر بلند بود که برخی از روستاییان به محل سرازیر شدند اما بعد از تهدید پاسداران مسلح ناچار به ترک محل شدند. آن زندانیان در گورستان ارومیه دفن گردیدند.
افشای گورهای جمعی در گزارش عفو بین‌الملل
نهم اردیبهشت ۱۳۹۷ سازمان عفو بین الملل در گزارشی شواهد و مدارک جدیدی از گورهای جمعی زندانیان را فاش کرد.
این گزارش از جمله شامل تصاویر ماهواره ای، عکس و ویدئوهای تحلیلی بود. در این گزارش آمده بود، مقامات ایرانی محل های تأیید شده یا احتمالی گورهای جمعی زندانیان قتل‌عام شده در سال ۱۳۶۷را تخریب می‌کنند. در این قتل عام، هزاران زندانی که به دلایل سیاسی دستگیر شده بودند ناپدید شده و به‌طور فراقانونی اعدام شدند.
این گزارش همچنین با اشاره به «اختفای جنایت» از سوی مقامات رژیم ایران تاکید کرده بود، «مقامات ایرانی در حال تخریب گورهای قربانیان کشتار سال ۱۹۸۸هستند. بر اساس شواهد مقامات ایرانی از طریق تاکتیک هایی هم چون خاکبرداری با بولدوزر؛ پنهان سازی گورهای جمعی زیر قبرهای جدید انفرادی؛ احداث ساختمان یا جاده بر روی گورها؛ ریختن بتن بر روی گورهای جمعی و تبدیل مکان گورهای جمعی به محل انباشت زباله در حال از بین بردن مدارک اصلی هستند که می‌تواند حقایق در مورد ابعاد این جنایت را برملا کند».
یک جنایت بی رحمانه و ادامه دار
ناپدیدسازی قهری یكی از بدترین موارد نقض حقوق بشر به شمار می رود. مقامات حكومتی ویا كسانی كه از جانب آنها اقدام می كنند، افراد را از خانوادههایشان می ربایند و بعد هم بازداشت این افراد را انکار می كنند و یا از گفتن مكان آنها خودداری می نمایند. بنابراین خانواده ها در یك وضعیت اضطراب فرو می روند و در حالی كه تلاش می كنند امیدشان را زنده نگه دارند ولی همواره از اینکه بدترین اتفاق برای فرد افتاده باشد در نگرانی به سر می برند.
هیچ جنایتی ظالمانه تر از « ناپدیدسازی» انسانها نیست. ناپدیدسازیهای قهری ابزار ایجاد وحشت هستند و تأثیرات نابودكننده آنها نه تنها بر افراد و خانوادههایشان بلكه بر تمامی جامعه وارد می شود و آنان را جریحه دار می کند به نحوی كه ترمیم آنها بسیار سخت است. به خاطر همین است كه ناپدیدسازی قهری تحت قوانین بین المللی به عنوان جرم محسوب می شود و اگر به عنوان بخشی از حملات مستقیم گسترده و سیستماتیك بر علیه یك جمعیت مدنی صورت بگیرد، به عنوان جنایت علیه بشریت محسوب می شود.
برای اغلب وابستگان افراد ناپدید شده، از دست دادن عزیزشان همواره احساسی زنده است، حتی زمانی كه منطق به آنها می گوید كه این فرد به احتمال زیاد مرده است. تا زمانی كه عدم اطمینان وجود دارد، امید وجود دارد. و تا زمانی كه امید وجود دارد آنها در یك برزخ اسیر درد و رنج باقی می مانند. نه می توانند عزاداری كنند و نه می توانند به زندگیشان ادامه بدهند. به ویژه برای والدین، كنار گذاشتن این امید مانند خیانت است، گویی كه آنها خود فرزند خود را می كشند.
مطابق قوانین بین المللی، جنایت در رابطه با ناپدیدسازی قهری تا زمانی كه حكومت سرنوشت و مكان قربانی را آشكار نسازد به قوت خود باقی است و در رابطه با فرد ناپدید شده ای که فوت کرده باشد، حكومت باید جسد قربانی را به خانواده اش بازگرداند.
ضرورت برقراری عدالت و کشف حقیقت
ابعاد حقیقی کشتار و عواقب قتل عام سال ۱۳۶۷ هنوز آشکار نشده است. محل دفن قربانیان آن، برای بسیاری از خانواده ها، در هاله ای از ابهام قرار دارد؛ و مسببان اصلی این قتل عام محاکمه و مجازات نشده اند.
دست اندرکاران اصلی قتل عام ۱۳۶۷ سالهاست که در مواضع قدرت قرار دارند. در آخرین نمونه، یکی از اصلی ترین دست اندرکاران قتل عام تابستان ۱۳۶۷، ابراهیم رئیسی در جایگاه رئیس جمهور رژیم قرار گرفت.
مصونیت رهبران رژیم آخوندی به آنها این فرصت را داد که همانطور که قتل عام زندانیان و دستگیرشدگان را با یک طرح برنامه ریزی شده انجام دادند، با یک برنامه سازمانیافته هم این جنایت را انکار کنند.
به دلیل این مصونیت و چشم بستن بر این جنایات، آنها جری تر شده و تا همین امروز به جنایات خودشان ادامه می دهند.
همزمان با روز بین المللی قربانیان ناپدیدسازیهای قهری، کمیسیون زنان شورای ملی مقاومت ایران، جامعه بین المللی، سازمان ملل و به طور خاص کارگروه ناپدیدشدگان اجباری سازمان ملل را فرا می خواند که به تحقیق حول کشتار بیش از ۳۰هزار زندانی سیاسی در ایران و گورهای جمعی در ایران که محل دفن این قربانیان بوده، بپردازد.
