ام کلثوم، که به عنوان صدای مصر و ملکهی جاودان موسیقی عربی شناخته میشود، یکی از بزرگترین نمادهای فرهنگی تاریخ معاصر به شمار میآید. او با نام اصلی فاطمه ابراهیم السید البلتاجی، در سال ۱۹۰۴ میلادی در روستای تمی الزهایره در دلتای نیل مصر به دنیا آمد و از دل زندگی سادهی روستایی، مسیری افسانهای به سوی ستاره شدن پیمود.
ام کلثوم از سنین کودکی استعداد خارقالعادهای در موسیقی نشان داد. پدرش که امام جماعت مسجد بود، او را به کلاسهای آموزش قرآن فرستاد. ام کلثوم در کودکی موفق شد کل قرآن را از حفظ کند؛ مهارتی که نه تنها نشاندهندهی حافظهی قوی او بود، بلکه صدایش را در دقیقترین تلفظها، لحنهای ملودیک و عمق احساسی پرورش داد که بعدها به امضای هنری او تبدیل شد. قرائتهای قرآنی او که با احساس عمیق و ادای بینقص همراه بود، بنیان سبک بیهمتایش را بنا نهاد.
در سالهای ابتدایی، ام کلثوم برای اجرای سرودهای مذهبی به همراه پدرش در محافل و جشنهای محلی شرکت میکرد و برای حضور در میان مردان، خود را به شکل پسرانه درمیآورد. صدای منحصر بهفردش به سرعت توجه همگان را جلب کرد و در نهایت راه ورود او به صحنهی پررقابت قاهره را هموار ساخت، جایی که خیلی زود تمامی رقیبان را پشت سر گذاشت.

آثار جاودانهای چون انت عمری، الف لیله و لیله و الاطلال از جمله شاهکارهای ام کلثوم هستند که موسیقی خاورمیانه را دگرگون کردند. آوازهای طولانی او که گاه بیش از یک ساعت ادامه داشتند، با اشعاری شاعرانه و تنظیمهایی پیچیده همراه میشدند و شنوندگان را در سراسر جهان عرب مسحور میکردند. هر اجرای زنده، سفری احساسی بود که مخاطبان را با قدرت صدای بیهمتایش به گریه میانداخت.
اما نفوذ ام کلثوم به عرصهی موسیقی محدود نبود. در دوران اوج ملیگرایی عربی، او به نماد غرور و وحدت فرهنگی بدل شد. کنسرتهای ماهیانهی پنجشنبهشب او که از رادیو پخش میشدند، چنان محبوبیتی داشتند که خیابانها از قاهره تا بغداد هنگام پخش آنها خلوت میشد. همکاری نزدیک او با بزرگترین آهنگسازان و شاعران مصر، همراه با حفظ کنترل کامل بر روند خلاقانه آثارش، جایگاهی بینظیر برایش رقم زد.
فراتر از دنیای هنر، ام کلثوم میهنپرستی پرشور بود. پس از جنگ ششروزه سال ۱۹۶۷، او با برگزاری تورهای موسیقی در کشورهای عربی و اروپایی، میلیونها پوند برای بازسازی ارتش مصر جمعآوری کرد. او در زمان حیاتش به چهرهای ملی، نیرویی دیپلماتیک و الهامبخشی برای نسلها تبدیل شد.

در سال ۱۹۷۵، با درگذشت ام کلثوم، بیش از چهار میلیون نفر برای شرکت در مراسم تشییع جنازهی او به خیابانهای قاهره آمدند؛ جمعیتی که تا آن زمان مصر نظیرش را ندیده بود. اما صدای او همچنان زنده است. امروزه آهنگهای ام کلثوم همچنان در پلتفرمهای موسیقی شنیده میشوند و نفوذ بیرقیب او بر موسیقی عربی و فرهنگ جهانی ادامه دارد. در عصری که موسیقی به سرعت تغییر میکند، هنر جاودانهی ام کلثوم یادآور دوران طلایی است که در آن، موسیقی میتوانست ملتی را دگرگون کند.