بیش از ۵۰درصد فارغ التحصیلان دانشگاههای ایران دختران و زنان جوان هستند. به نحو شگفت انگیزی اما، بیش از ۶۰درصد جمعیت ۹.۵ میلیون نفری بی سوادان در ایران از زنان و دختربچه ها هستند. به مناسبت روز جهانی سوادآموزی – ۸ سپتامبر –وضعیت بی سوادی در میان دختران و زنان ایران شایان بررسی است.
تحصیل در ایران نه اجباری است و نه رایگان
در بیشتر کشورهای جهان، تحصیل برای گروه سنی ۶ تا ۱۴سال اجباری و رایگان است و سازمان یونسکو بر ضرورت تحصیل اجباری برای تمامی کودکان تأکید کرده است.
بر اساس اصل ۳۰ قانون اساسی، «دولت موظف است وسایل آموزش و پروش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خود‌کفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.»
ایران با ۹.۵ میلیون بی سواد در میان کشورهای جهان حائز رتبه ۱۲۰ می باشد.
علی باقرزاده، معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس جنبش سوادآموزی، اما در کنفرانسی که در وزارت آموزش و پرورش برگزار شد فاش ساخت که تحصیل در ایران اجباری نیست. (سایت حکومتی سلامت نیوز – ۵ اردیبهشت ۱۳۹۷)
باقرزاده همچنین اعتراف کرد که در حالی که معیار باسوادی در سایر نقاط جهان پیشرفت کرده و متفاوت است، معیار باسوادی در ایران تنها توانایی خواندن، نوشتن و حساب کردن است.
ورشکستگی اقتصادی رژیم آخوندی یکی از عواملی است که بی سوادی دامن می زند. طی چند سال اخیر، به منظور کاهش بودجه، روحانی دستور تعطیلی بسیاری از مدارس در مناطق روستایی را صادر کرده است.
رژیم همچنین به مرور درخواست شهریه از دانشجویان و خانواده هایشان را هرچه گسترده تر کرده و با این کار موجب ترک تحصیل بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان شده است. طی سالهای اخیر دانشجویان به درخواست شهریه از سوی دانشگاه اعتراض کرده اند.
دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه ارومیه طی روزهای ۲۵، ۲۶ و ۲۸ بهمن در اعتراض به پولی شدن دانشگاه ها مقابل دفتر ریاست دانشگاه تجمع اعتراضی برپا کردند. همچنین دانشجویان دانشگاه هنر تهران به همین علت روز شنبه ۲۸ بهمن ماه مقابل دفتر ریاست دانشگاه دست به اعتراض زدند.
ارائه آمار متناقض از سوی کارگزاران
آمار موجود در رابطه با سواد و بی سوادی در ایران هم کم است و هم غیردقیق. مقامات رژیم معمولاً آمار متناقضی ارائه می کنند و تنها هدفشان کم جلوه دادن وخامت اوضاع می باشد.
علی باقرزاده که در نشست استودیو الفبای وزارت آموزش و پرورش با مطبوعات و رسانه های حکومتی سخن می گفت، بر اساس نتیجه سرشماری سال ۹۵ اعلام کرد که آمار بی سوادی در گروه سنی ۱۰ تا ۴۹ سال ۲.۳میلیون نفر است که ۶۰درصد آنها را زنان تشکیل می دهندکه معادل ۱.۳۸میلیون زن می شود. (سایت حکومتی سلامت نیوز – ۵ اردیبهشت ۱۳۹۷)
اما همین مقام حکومتی در یک مصاحبه دیگر که روز ۱۱ فروردین ۹۷ منتشر شده بود، گفته بود که در ایران حدود دو میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بی سواد ۱۰ تا ۴۹ سال وجود دارد که قریب به یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر زنان هستند. (خبرگزاری حکومتی ایلنا- ۱۱ فروردین ۹۷)
در رابطه با تعداد کودکان بی سواد، آمار گردآوری شده در سال ۱۳۸۵ که ده سال بعد در سال ۹۵ در مطبوعات حکومتی منتشر شده است، آمار کودکان محروم از تحصیل را ۳.۲ میلیون تن تخمین می زند. (سایت حکومتی مهرخانه، ۱۴ آذر ۱۳۹۵)
در حالی که پیش از این، مرکز پژوهش مجلس در سال ۱۳۹۴، آمار ۴ میلیون را در رابطه با تعداد کودکان محروم از تحصیل اعلام کرده بود. (یورونیوز – ۲۲ژوئیه 2015)
آمار موحش بی سوادی در استانهای ایران
بنا بر آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۹ میلیون و ۴۸۳ هزار و ۲۸ نفر در کشور بیسواد محسوب می‌شدند که از این تعداد ۶ میلیون و ۲۵هزار و ۹۶۵ نفر را زنان تشکیل می‌دادند؛ دوسوم بی‌سوادی در کشور متوجه زنان بوده‌است.
هرساله، حداقل یک چهارم دانش آموزان ایران ناگزیر از ترک تحصیل می شوند که بخش زیادی از آنها به کودکان کار می پیوندند که جمعیت شان بین ۳ تا ۷ میلیون نفر تخمین زده می شود.
ترک تحصیل در میان دختر بچه های ۶ساله و بالاتر در استانهای سیستان و بلوچستان، خوزستان، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی بالاترین نرخ بی سوادی در کشور را تشکیل می دهد. (سایت حکومتی خبرآنلاین – ۲۷ آبان ۱۳۹۴ )
آمار ترک تحصیل دختران در غرب خوزستان و شهرهای مرزی ایران و عراق در شرایط هشدار است.
بنا به یک گزارش که در سال ۹۴ از سوی معاونت زنان و امور خانواده در دفتر ریاست جمهوری رژیم منتشر شد، وضع بی‌سوادی در میان زنان و دختران ایران نگران‌کننده و در ۴۰ شهر ایران بحرانی است.
در استان سیستان و بلوچستان ۱۶۹هزار کودک از تحصیل محرومند که ۱۵۶هزار تن از آنان را دختربچه ها تشکیل می دهند. (علیرضا نخعی، مدیرکل آموزش و پرورش استان سیستان و بلوچستان، خبرگزاري حكومتي ايلنا – ۲۶ خرداد ۱۳۹۶)
در شهرستان ابرکوه ۹۷درصد زنان بین ۱۰ تا ۴۹ سال بی سواد هستند. (نبی رسولی، فرماندار شهرستان ابرکوه در استان يزد، خبرگزاری حکومتی مهر – ۱۳ بهمن ۱۳۹۳)
استان هرمزگان در جنوب ایران هم ۱۴هزار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل دارد.(خبرگزاریهای حکومتی فارس و مهر- ۷ ديماه ۱۳۹۴)
در استان آذربایجان‌غربی ۱۵۰۰ دانش‌آموز ابتدایی بازمانده از تحصیل وجود دارد که در مقایسه با سال قبل ۶ برابر افزایش داشته است. (مدیرکل آموزش و پرورش استان آذربایجان‌غربی- ۷ دی ماه ۱۳۹۵)
در مجموع ۱۴ هزار و ۸۸ دانش آموز بازمانده از تحصیل در استان خوزستان وجود دارد که ۷۸ درصد آنها از جمعیت دختران و اکثراً در سنین ۷ تا ۱۴ ساله هستند. اغلب دانش آموزان در مناطق محروم در سن پایین ازدواج می کنند و به تحصیلات خود ادامه نمی دهند.( اردشیر شجاعی، معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش استان خوزستان، سایت حکومتی عصر ایران – ۲۶ اسفند ۱۳۹۴)
۵۰۰هزار بی سواد ۱۰ تا ۴۹ سال در استان خوزستان وجود دارد که ۳۰ درصد آنها را زنان تشکیل می دهند و ۸ درصد بیسواد مطلق هستند. (علی حسین زاده، معاون سیاسی اجتماعی استاندار خوزستان، سایت حکومتی خوزستان آنلاین- ۳۰ فروردین ۱۳۹۷)
در شهرستان دزفول از ۵۰۰ دانش آموزی که در سه سال گذشته از تحصیل باز مانده اند ۶۰درصد آنان دختر می باشند.( مدیر آموزش و پرورش شهرستان دزفول، خبرگزاریهای حکومتی فارس و مهر- ۷ دي ماه ۱۳۹۴)
در برخی مناطق اهواز، مرکز خوزستان، از بین هر چهار دختر تنها یک دختر موفق به رسیدن به دیپلم می‌شود.(فاضل خمیسی رئیس اداره آموزش‌وپرورش ناحیه چهار اهواز، خبرگزاري حكومتي مهر – ۲۷ شهريور ۱۳۹۵)
یک کارشناس دیگر آمار دختران بازمانده از تحصیل را دوبرابر پسرها اعلام کرد و گفت دختران بنا به دلایل مختلف از جمله مشکلات اقتصادی، کمبود فضاهای آموزشی، مشکلات اجتماعی و نیز زندگی در مناطق صعب‌العبور از درس خواندن باز می‌مانند. (لیلی نظر پور کارشناس و مسئول امور زنان استان خوزستان، سایت حکومتی عصر ایران – ۲۷شهریور ۱۳۹۵)
مدیرکل آموزش و پرورش رژيم در تهران در مهرماه ۱۳۹۴ از وجود ۲۵ هزار کودک در این شهر خبر داد که در سن دانش‌آموزی‌اند اما به جای تحصیل، مشغول کارند.
علل بی سوادی در میان زنان
بی‌سوادی در برخی استان‌ها به بالای ۳۰ درصد می‌رسد و بخش قابل توجهی از کودکان زیر ۱۷ سال که از تحصیل باز می‌مانند اغلب اولیا و به خصوص مادرشان کم سواد و بی‌سوادند و رابطه معناداری بین سطح سواد والدین و میزان بازماندگی از تحصیل وجود دارد.
فقر خانواده و نداشتن تمکن مالی برای خرج تحصیل، مشارکت فرزندان در اقتصاد خانواده و کودکان کار، مشکلات فرهنگی، مهاجرت‌های فصلی، نداشتن شناسنامه از دلایلی است که کودکان را از مدرسه رفتن باز می‌دارد و همه این دلایل وقتی به فرزندان دختر می‌رسد، ساده‌تر پذیرفته می‌شود. «مختلط بودن کلاس‌های دختران و پسران در مقطع دبیرستان» هم از علت‌های ترک تحصیل دختران در برخی مناطق اعلام شده است. در برخی استان‌ها ازدواج‌های زودهنگام نیز مانع از ادامه تحصیل دانش‌آموزان دختر است
بسیاری از خانواده‌ها هم به نیروی فرزند دختر برای امور خانه یا مشارکت اقتصادی و درآمدزایی نیاز دارند.
ترک تحصیل دختران در سال تحصیلی جاری بیش از ۱۵۱ هزار نفر اعلام شد. عباس سلطانیان معاون آموزش دوره متوسطه دوم وزارت آموزش و پرورش با اشاره به آخرین آمار ترک تحصیل دختران دانش‌آموز در مدارس کشور گفت: «در سال جاری یعنی سال ۹۶-۹۷ تعداد دانش آموزان دختری که در هیچ پایگاهی ثبت نام نکردند و هیچ جا مشخصاتشان ثبت نشده و اصلا دانش آموز محسوب نمی‌شوند ۱۵۱ هزار و ۴۶ نفر هستند.»
وی دلایل متعددی را در خصوص ترک تحصیل دختران دانش آموز بازگو کرد. از جمله ازدواج های اجباری و در سنین کودکی، عدم وجود امکانات برای دختران روستایی از جمله سرویس ایاب و ذهاب و نبودن مدارس در روستاها و همچنین عدم وجود معلمان زن برای این دختران دلایلی هستند که خیلی از خانواده ها اجازه ادامه تحصیل را به دختران خود نمی دهند و موجب ترک تحصیل دختران دانش آموز می شود. همچنین فقر مالی و شرایط نامساعد خانواده ها یکی از دلایل اصلی ترک تحصیل دختران در سنین نوجوانی است.
سلطانیان در پاسخ به این سوال که در میان دانش آموزان ترک تحصیل دختران بیشتر است یا پسر گفت: «در کل ترک تحصیل ۴.۲۳ در سال تحصیلی ۹۵-۹۶ بوده است و اگر دختران را بخواهیم حساب کنیم ۴.۱۷ بوده است. یعنی ترک تحصیل دختران به مراتب بیشتر از پسران است.»
وی در ادامه این گفتگو دلایلی را برای ترک تحصیل دختران مطرح کرد از جمله به فقر در مناطق محروم اشاره کرد و گفت: «حتی در برخی از مناطق محروم از فرزندان به عنوان نیروی کار استفاده می‌کنند. و در اینجا دختران آسیب‌پذیری بیشتری را نسبت به پسران دارند.» (خبرگزاری حکومتی ایلنا- ۴ تیرماه ۱۳۹۷)
نظرگاه حکومتی درباره تحصیل دختربچه ها
اما اصلی ترین عامل بی سوادی زنان در ایران نظرگاه حکومتی در رابطه با زن است. آخوندها بر این باورند که خانه داری، فرزندآوری و پرورش کودکان مسئولیت های اصلی یک زن محسوب می شوند. زهرا آیت اللهی، رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان در شورای عالی انقلاب فرهنگی این رژیم می گوید: اینکه دختران با خانواده همسرشان برخورد داشته باشند واجب تر است تا بخواهند انواع و اقسام فرمول های شیمی، فیزیک و ریاضی را یاد بگیرند. (روزنامه حكومتي قانون – 13دي 1395)
علی خامنه ای ولی فقیه رژیم آخوندی، روز ۱۳شهریور ۹۵ طی یک فرمان ۱۶ماده ای، «سیاست‌های کلی خانواده» را به دستگاه‌های حکومتی ابلاغ کرد. در این فرمان بر ترویج فرزندآوری و نقش خانه‌داری زنان تأکید شده است. (خبرگزاری حکومتی تسنیم – ۱۳شهریور ۱۳۹۵)
خامنه ای روز چهارشنبه 31خرداد، از اجرای توصیه‌های «سند ۲۰۳۰ » انتقاد کرد و گفت كه می بایست «راه الگو دادن غربی‌ها به کشور بسته شود.» وي در نشست با شماري از استادان و اعضاي هيات علمي گفت: «این مسئله‌ی بسیار مهم و خطرناکی است که برخی ها در پشت ویترین مراکز مختلف سازمان ملل از جمله یونسکو، در حال ایجاد یک منظومه فکری، علمی، فرهنگی و عملی برای همه ملتها هستند… اصولاً چه لزومی دارد این اسناد را بپذیریم و در عمل قبول کنیم که غربی ها باید به ما الگو بدهند؟» (وبسايت حكومتي گيلان فارس نيوز – 1تير 1396)
سپس مقامات رژیم به پیروی از ولی فقیه شان، سند ۲۰۳۰ یونسکو را سندی «ننگین»، «دارای محتوای استعماری» و مصداق «تلخ ترین نفوذ» خواندند که با ترویج «دگرگونی های آموزشی»، «حذف کلیشه های جنسی»، «برابری جنسیتی» و «شهروند جهانی» موجب نگرانی های «امنیتی» است.
روز ۲۳ خرداد ۹۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی رژیم با ریاست حسن روحانی رئیس جمهور ملایان تشکیل شد و تصمیم گرفت که اجرای سند آموزشی ۲۰۳۰ را متوقف کند.
اما جوهره و ریشه این ضدیت هیستریک با سند آموزشی ۲۰۳۰ در راستای اهداف توسعه پایدار سازمان ملل ناشی از آن است که الزام رعایت برابری جنسیتی و ایجاد فرصتهای برابر برای همه آحاد ملت از جمله زنان، که در سند آموزشی ۲۰۳۰ مطرح شده، قلب رژیم بنیادگرای حاکم بر ایران را هدف قرار می دهد
