هلن شارمن در میان بزرگان کاوش‌های فضایی، جایگاهی تاریخی و الهام‌بخش دارد. به عنوان نخستین فضانورد بریتانیایی و اولین زنی که به ایستگاه فضایی میر سفر کرد، شارمن نه‌تنها مرزها را شکست، بلکه تعریفی تازه از امکانات پیش روی نسل‌های آینده دانشمندان بریتانیایی و کاوشگران فضا ارائه داد.
هلن شارمن در ۳۰ مه ۱۹۶۳ در شفیلد، انگلستان متولد شد. مسیر زندگی او به سوی فضا نه از طریق نظامی‌گری یا مسیرهای سنتی آژانس‌های فضایی، بلکه از طریق فراخوانی شگفت‌انگیز آغاز شد. او که شیمی‌دان بود، در دانشگاه شفیلد در رشته شیمی تحصیل کرد و در حالی که به عنوان تکنولوژیست پژوهشی در شرکت مارس اینکورپوریتد (تولیدکننده شکلات) فعالیت داشت، به تحقیق درباره طعم و ویژگی‌های شکلات مشغول بود.
در سال ۱۹۸۹، زندگی او با شنیدن یک آگهی رادیویی تغییر کرد: «فضانورد می‌خواهیم. تجربه لازم نیست!» این آگهی بخشی از پروژه‌ای با نام پروژه ژونو (Project Juno) بود؛ همکاری مشترک میان اتحاد جماهیر شوروی و شرکت‌های بریتانیایی با هدف اعزام یک شهروند بریتانیایی به فضا. شارمن از میان بیش از ۱۳٬۰۰۰ متقاضی برگزیده شد و آموزش‌های سخت‌گیرانه‌ای را در مرکز آموزش فضانوردان استار سیتی در نزدیکی مسکو پشت سر گذاشت.
در ۱۸ مه ۱۹۹۱، سوار بر فضاپیمای سایوز TM-12، شارمن به فضا پرتاب شد و نام خود را به عنوان اولین بریتانیایی در فضا ثبت کرد. مأموریت هشت‌روزه او در ایستگاه فضایی میر شامل انجام آزمایش‌هایی در زمینه علوم زیستی و کشاورزی و همچنین ترویج همکاری‌های بین‌المللی علمی بود. این مأموریت نمادی از همکاری صلح‌آمیز علمی میان بریتانیا و اتحاد جماهیر شوروی در واپسین سال‌های جنگ سرد به شمار می‌رفت.
ایفای نقش هلن شارمن در ترویج علم
پس از بازگشت از فضا، شارمن نقش مهمی در ترویج علم و آموزش عمومی ایفا کرد. او در سمت‌های متعددی فعالیت داشته که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مدیر عملیات در آزمایشگاه فیزیک ملی بریتانیا
- عضو افتخاری انجمن سلطنتی شیمی
- رئیس مؤسسه علم و فناوری بریتانیا
- سفیر آموزش و ترویج STEM در بریتانیا
هلن شارمن چندین کتاب نیز تألیف کرده است که نسل جوان را با داستان‌هایی از علم و شجاعت الهام می‌بخشد. از جمله افتخارات او می‌توان به دریافت نشان سنت مایکل و سنت جورج (CMG) و چندین دکترای افتخاری از دانشگاه‌های مختلف بریتانیا اشاره کرد.
امروزه، شارمن نه تنها به عنوان پیشگامی در فضا بلکه به عنوان الگویی برای ترویج تنوع و کنجکاوی علمی شناخته می‌شود. میراث او در تاریخ فضانوردی بریتانیا و جهان ماندگار است — زنی که به ستارگان نگریست و جرئت پرواز به سوی آن‌ها را یافت.
