زنان در صف مقدم اعتراضات گسترده در ایران
موجی از مقاومت در سراسر ایران
ماه ژانویه ۲۰۲۵ (دی-بهمن ۱۴۰۳) شاهد اوج‌گیری چشمگیر اعتراضات در سراسر ایران بود، اعتراضاتی که زنان در آن نقشی پیشرو داشتند. از تهران تا شهرهای کوچکتری چون سنندج و ایلام، زنان در سنین مختلف به خیابان‌ها آمدند و خواستار عدالت، بهبود معیشت و پایان دادن به تبعیض شدند. حضور پررنگ آنان نشان از عزم و پایداری خلل‌ناپذیرشان در برابر سرکوب فزاینده داشت.
گسترش و تداوم اعتراضات
این اعتراضات محدود به رخدادهای پراکنده نبود، بلکه در طول ماه، تقریباً هر روز در جریان بود. گزارش‌ها حاکی از آن است که تظاهرات در استان‌های مختلف، از جمله تهران، خوزستان، کردستان، اصفهان، گیلان، خراسان جنوبی، مازندران، فارس، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، ایلام و هرمزگان رخ داده است.
زنان هم در اعتراضات سازمان‌یافته و هم در تجمعات خودجوش مشارکت داشتند، امری که نشانگر خشم فزاینده آنها نسبت به سیاست‌های رژیم ایران است.
در میان گروه‌های معترض، معلمان زن، کارکنان بخش درمان، بازنشستگان و دانشجویان، بیشترین حضور را داشتند. بازنشستگان، به‌ویژه بازنشستگان شرکت مخابرات، در شهرهای مختلف تجمعات هفتگی برگزار کردند و معلمان و پرستاران نیز با برپایی تحصن و اعتراضات خیابانی خواستار حقوق منصفانه و تحقق وعده‌های دولت شدند.
اعتراضات بازنشستگان فرهنگی به‌ویژه چشمگیر بود. این گروه که از فارغ‌التحصیلان سال ۱۴۰۲ تشکیل می‌شوند، هر هفته تجمعات گسترده‌ای برگزار کردند و خواستار پرداخت مطالبات معوقه خود شدند. رژیم ایران همواره از پاسخگویی به این خواسته‌ها طفره رفته است و همین مسئله، بازنشستگان را به تشکیل یک جنبش اعتراضی منسجم و پایدار واداشته است.
مطالبات کلیدی
خواسته‌های معترضان، از اقشار گوناگون اما با خواسته‌های مشترک بود. مشکلات اقتصادی در صدر مطالبات قرار داشت و زنان خواستار افزایش حقوق، مستمری‌های متناسب با تورم و پایان دادن به فساد دولتی بودند. بسیاری از معترضان همچنین خواستار آزادی‌های سیاسی شدند و سرکوب فعالان و بازداشت‌های خودسرانه را محکوم کردند.
یکی از اصلی‌ترین خواسته‌های آنان، لغو قوانین تبعیض‌آمیز، از جمله محدودیت در پوشش و موانع شغلی، بود.
علاوه بر مطالبات اقتصادی، بسیاری از معترضان بر این نکته تأکید داشتند که مردم ایران، رژیم حاکم را به‌عنوان دشمن اصلی خود می‌شناسند. سیاست‌های خارجی جنگ‌طلبانه رژیم، در حالی که اقتصاد کشور رو به فروپاشی است، موجی از خشم عمومی را برانگیخته است. معترضان به این نتیجه رسیده‌اند که راه تغییر، حضور گسترده در خیابان‌ها است.
نگاهی به برخی از اعتراضات
در روز ۱۶ دی ۱۴۰۳، بازنشستگان فرهنگی سال ۱۴۰۲، پس از گذشت ۱۶ ماه از عدم پرداخت ۶۰ درصد پاداش پایان خدمت خود، یک تجمع اعتراضی بزرگ برگزار کردند. در جریان این تجمع، شعارهایی چون «معلم آگاه است، از تبعیض بیزار است»، «ایران پر درآمد، چه بر سر تو آمد»، «روزی ما در دهن اژدهاست»، سر داده شد.
در روز ۳۰ دی ۱۴۰۳، گروهی از بازنشستگان فرهنگی در تهران مقابل وزارت آموزش‌وپرورش تجمع کردند و علیه فقر شدید و بی‌توجهی آشکار رژیم به مطالباتشان اعتراض نمودند. اکثریت معترضان را زنان تشکیل می‌دادند.
نیروهای امنیتی به‌سرعت برای متفرق کردن معترضان، به استفاده از گاز فلفل متوسل شدند و سلامت جسمی تعدادی از بازنشستگان را به خطر انداختند. در واکنش به این سرکوب، معترضان شعار دادند: «اگر عدالتی بود، معلم اینجا نبود».
اعتراضات مشابهی در ۱۵ شهر دیگر نیز برگزار شد که در همه آنها، زنان در صف اول بودند.
در روز ۷ بهمن ۱۴۰۳، گروه‌هایی از بازنشستگان شرکت مخابرات در تهران، زنجان، کرمانشاه، اصفهان و ایلام تجمعات اعتراضی برگزار کردند و نسبت به بی‌توجهی مسئولان به مطالبات معیشتی و شغلی خود اعتراض نمودند.
در تهران، معترضان شعار دادند: «دشمن ما همین‌جاست، دروغ می‌گن آمریکاست».
در ایلام، بازنشستگان معترض بر لزوم اجرای آیین نامه رفاهی 89 تأکید کردند. در کرمانشاه نیز اعلام کردند: «بازنشسته بیدار است، از ستم بیزار است».
در اصفهان و زنجان، معترضان فریاد زدند: «دیگر تعلل کافیه، مشکل ما را همین حالا حل کنید».
شعارهای خشم و ایستادگی
شعارهای معترضان، عمق نارضایتی مردم ایران از رژیم را نمایان ساخت:
- عدالتی ندیدیم، فقط دروغ شنیدیم
- یاحق یا حق بزن گردن ناحق
- نه مجلس، نه دولت، نیستند به فکر ملت
- دشمن ما همین‌جاست، دروغ می‌گن آمریکاست
- این همه بی‌عدالتی، هرگز ندیده ملتی
- جنگ افروزی کافیه، سفره ما خالیه
- ستاد فرمان امام مخابرات رو برده حق ماها رو خورده
- ما می‌گوییم حقوق کمه، قیمت نان گران میشه
- روسری را رها کن، تورم رو مهار کن
- ایران، پردرآمد، چه بر سرتو آمد؟
- یک اختلاس کم بشه ، مشکل ما حل میشه
- بازنشسته بیدار است، از ستم بیزار است
این شعارها نشان می‌دهد که اعتراضات از مطالبات اقتصادی فراتر رفته و به درخواست‌های بنیادین برای تغییر نظام تبدیل شده است. زنان معترض، که غالباً در صف اول ایستاده‌اند، نشان داده‌اند که به دنبال اصلاحات جزئی نیستند، بلکه تغییرات اساسی در ساختار سیاسی ایران را خواستارند.
سرکوب و تهدید: پاسخ رژیم ایران به اعتراضات
رژیم ایران به‌طور فزاینده‌ای به سرکوب متوسل شد و نیروهای یگان ویژه و لباس‌شخصی‌ها را برای متفرق کردن تجمعات اعزام کرد. گزارش‌های تهران و اصفهان تأیید کردند که از گاز اشک‌آور استفاده شده و شمار زیادی از زنان بازداشت شده‌اند که بعداً با تهدید و گرفتن تعهد از عدم شرکت در اعتراضات، آزاد گشته‌اند. نیروهای امنیتی همچنین تلاش کردند تا فعالیتهای اینترنتی را سرکوب کنند و دسترسی به پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی ،که توسط فعالان مورد استفاده قرار می‌گیرند را محدود کردند.
با وجود این سرکوب‌ها، اعتراضات ادامه یافت. زنان، بی‌اعتنا به تهدیدها، راه‌های جدیدی برای سازماندهی یافتند، از جمله برگزاری تجمعات ناگهانی در محلات مختلف برای متفرق کردن نیروهای سرکوبگر.
حس همبستگی میان معترضان نه‌تنها در خیابان‌ها، بلکه در داخل زندان‌ها نیز افزایش یافته است. زندانیان سیاسی با سردادن همان شعارها، صدای اعتراض را از پشت دیوارهای زندان نیز طنین‌انداز کرده‌اند.
نقش فزاینده زنان در جنبش اعتراضی ایران
دی‌ماه ۱۴۰۳ بار دیگر نقش کلیدی زنان در مقاومتی که در حال حاضر در ایران در جریان است، را تثبیت کرد. از پیشتازی در شعارها تا ایستادگی در برابر نیروهای امنیتی، زنان جایگاه خود را در قلب مبارزه برای عدالت و آزادی مستحکم کرده‌اند.
صدای آنان هر روز بلندتر می‌شود، و خواسته‌هایشان دیگر قابل نادیده گرفتن نیست.
