در میان چهره‌های ماندگار تاریخ آمریکا، نام مری مک لئود بثیون همچون نوری درخشان در افق آموزش، توانمندسازی و برابری می‌تابد. او که دختر پدر و مادری سابقاً برده بود، به یکی از تأثیرگذارترین آموزگاران، فعالان حقوق مدنی و مدافعان حقوق زنان در قرن بیستم تبدیل شد. زندگی او گواهی زنده است بر اینکه آموزش، کلید آزادی است.
کودکی و جرقه آموختن
مری جین مک لئود بثیون در ۱۰ ژوئیه ۱۸۷۵ در نزدیکی شهر مِیزویل، کارولینای جنوبی به دنیا آمد. او پانزدهمین فرزند از هفده کودک خانواده‌ای بود که والدینش، ساموئل و پاتسی مک لئود، پیش‌تر در بردگی زندگی کرده بودند و پس از آزادی به‌عنوان کشاورزان اجاره‌کار کار می‌کردند.
روزی مری هنگام برداشتن یک کتاب متوجه شد که نمی‌تواند آن را بخواند. لحظه‌ای ساده اما سرنوشت‌ساز که شعله عطش یادگیری را در وجودش روشن کرد. با اراده‌ای راسخ و ایمانی عمیق، بورسیه‌ای برای تحصیل در مدرسه اسکوشیا در کارولینای شمالی به‌دست آورد و سپس در مؤسسه مذهبی مودی در شیکاگو ادامه داد. افتخاری بزرگ برای زنی سیاه‌پوست در آن دوران.
تولد یک رؤیا
در سال ۱۹۰۴، بثیون با تنها ۱ دلار و ۵۰ سنت و پنج شاگرد، مدرسه آموزش و صنعت برای دختران سیاه‌پوست دیتونا را در فلوریدا بنیان گذاشت. آنچه او ساخت، فقط یک مدرسه نبود؛ بلکه امیدی تازه برای آینده‌ای برابر بود.
مدرسه‌اش با تأکید بر انضباط، آموزش آکادمیک و خوداتکایی رشد چشمگیری یافت و بعدها با «انجمن کوکمن» برای پسران ادغام شد تا دانشگاه بثیون-کوکمن شکل گیرد؛ بنایی ماندگار از رؤیای او برای برابری از راه آموزش.
پیشگام حقوق مدنی و توانمندسازی زنان
تأثیر بثیون از مرزهای آموزش فراتر رفت. او در سال ۱۹۳۵ شورای ملی زنان سیاه‌پوست را تأسیس کرد تا صدای زنان آفریقایی-آمریکایی را در سراسر کشور متحد کند و قدرت حضور آنان را در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی افزایش دهد.
رهبری خردمندانه او توجه رئیس‌جمهور فرانکلین دلانو روزولت را جلب کرد. بثیون به‌عنوان مدیر بخش امور سیاه‌پوستان در اداره ملی جوانان منصوب شد، جایگاهی که او را به یکی از بلندپایه‌ترین مقامات زن آفریقایی‌تبار در دولت فدرال تبدیل کرد. او همچنین در کابینه سیاه‌پوستان دولت روزولت نقش مشاوری کلیدی داشت و برای اشتغال، آموزش و برابری نژادی مبارزه کرد.
میراثی از ایمان، خرد و شجاعت
دستاوردهای بثیون فراتر از آموزش و سیاست بود. او از بنیان‌گذاران صندوق دانشگاه‌های سیاه‌پوستان بود و پس از جنگ جهانی دوم در سازمان ملل متحد به‌عنوان مدافع صلح و تفاهم نژادی فعالیت کرد.
مری مک لئود بثیون در ۱۸ مه ۱۹۵۵ در شهر دیتونا بیچ، فلوریدا درگذشت. پیش از مرگ، در وصیت‌نامه آخرین خود پیامی به نسل‌های آینده بر جای گذاشت، پیامی از عشق، ایمان و آموزش که به نیرویی برای پیشرفت بشریت بدل شد.
امروز نام و یاد او در مدارس، سازمان‌ها و یادبودها زنده است. تندیس او در تالار تندیس‌های ملی کنگره آمریکا قرار دارد، نخستین مجسمه یک زن آفریقایی‌تبار در این تالار؛ نمادی باشکوه از جایگاه تاریخی او.
مری مک لئود بثیون، رنج را به رسالت و آموزش را به آزادی تبدیل کرد. او با شهامت، خرد و ایمان نشان داد که چگونه یک زن می‌تواند سرنوشت ملتی را تغییر دهد. داستان او یادآور این حقیقت است که کلاس درس نیز می‌تواند میدان نبردی برای عدالت باشد و دانش، قدرتمندترین سلاح در برابر نابرابری است.
