مشکلات و چالش‌های زنان در سیستم زندان‌های ایران
زندان قرچک، واقع در نزدیکی ورامین در جنوب شرق تهران، به طور انحصاری به زندانیان زن اختصاص دارد. این زندان که به دلیل ازدحام بیش از حد، شرایط بهداشتی نامناسب و رفتارهای خشونت‌آمیز کارکنان شناخته شده است، به نمادی از نقض گسترده حقوق بشر تحت رژیم ایران تبدیل شده است. این گزارش به واقعیت‌های تلخی که زنان زندانی در زندان قرچک با آن روبه‌رو هستند، پرداخته و بی‌توجهی سیستماتیک و بدرفتاری‌هایی که آنان تحمل می‌کنند را برجسته می‌کند.
مرکز ظلم و سرکوب
زندان قرچک که در بزرگراه ورامین-تهران قرار دارد، به دلیل پذیرش زنان با اتهامات مختلف، از جرائم مرتبط با مواد مخدر و فساد مالی تا «جرایم» مربوط به حجاب یا مخالفت با رژیم، شهرت دارد. بسیاری از این زنان قربانی فساد سیستماتیک و سرکوب اجتماعی-سیاسی هستند.
شرایط در این زندان به طور خاص وحشتناک است:
- شکنجه و آزار: گزارش‌های بسیاری از شکنجه جسمی و روانی، از جمله ضرب‌وشتم و آزار جنسی توسط نیروهای امنیتی وجود دارد.
- کمبود امکانات بهداشتی: زندانیان اغلب به محصولات بهداشتی اولیه دسترسی ندارند و شرایط غیربهداشتی باعث بیماری‌های جسمی و روحی گسترده می‌شود.
- انزوای اجتماعی: محدودیت در ملاقات با خانواده و ارتباطات، فشار روانی شدیدی به زندانیان وارد می‌کند.
ساختار و ازدحام بیش از حد
زندان قرچک شامل ۱۰ بند است که هرکدام ظرفیت ۱۰۰ تا ۱۲۰ نفر را دارند. در مجموع، بیش از ۱۵۰۰ زن بین ۱۹ تا ۷۰ سال در این زندان نگهداری می‌شوند. زیرساخت زندان به شدت ناکافی است:
- هر بند دارای ۱۲ اتاق مشترک است که تا ۱۲ نفر در هر اتاق جای داده می‌شوند.
- امکانات محدود شامل ۶ حمام و ۷ دستشویی برای هر بند است. آب موجود اگرچه گرم است، اما شور بوده و برای استفاده مداوم مناسب نیست.
بهداشت و تغذیه
زندانیان با بی‌توجهی شدید پزشکی روبه‌رو هستند. انتقال به بیمارستان‌های بیرون از زندان نادر است و تنها داروهای ابتدایی برای بیماری‌های رایج در دسترس است. زنان باردار و زندانیان مبتلا به بیماری‌های مزمن نیز توجه بسیار محدودی دریافت می‌کنند.
داروها تنها به تعداد بسیار محدود ارائه می‌شوند. برای مثال، اگر یک زندانی به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشد، بیش از ۴ یا ۵ قرص دریافت نمی‌کند. پزشکان تنها یک بار در ماه برای بیماری‌های عمومی و مامایی به زندانیان مراجعه می‌کنند. در صورت بروز بیماری‌های جدی، زندانیان معمولاً برای انتقال به مراکز درمانی باید روزها و حتی هفته‌ها منتظر بمانند.
کیفیت غذا نیز یک مشکل جدی است. وعده‌های غذایی شامل مواد اولیه بی‌کیفیت از جمله مرغ منجمد و تاریخ‌گذشته است که شکایت‌های متعددی را به همراه داشته است. صبحانه معمولاً شامل کره، مربا یا حلوا است. ناهار و شام از غذاهایی تکراری و کم‌ارزش مانند عدس‌پلو، خورشت‌های ساده و تخم‌مرغ آب‌پز تشکیل شده‌اند.
استثمار در کارگاه‌ها
زندان قرچک کارگاه‌هایی مانند خیاطی و قالی‌بافی دارد. اما پرداختی‌ها بسیار پایین است و زندانیان با وجود ساعات کاری طولانی، تنها یک میلیون تومان (~۲۰ دلار آمریکا) در ماه دریافت می‌کنند.
ملاقات و ارتباطات
ملاقات‌ها به دو نوع کابینی (ماهانه) و حضوری (دو ماه یکبار) تقسیم می‌شوند. این محدودیت‌ها باعث ایجاد فشار روانی زیادی بر زندانیان و خانواده‌های آنان شده است. برای مادرانی که کودکان خردسال دارند، این فاصله زمانی به‌طور خاص غیرقابل تحمل است.
مدیریت زندان و نارضایتی زندانیان
مدیریت زندان به عهده صغری خدادادی است که رفتارهای خشن او باعث انتقادات گسترده زندانیان شده است. قاضی ناظر، کولیوند، و دادستان‌های محلی نیز به دلیل بی‌توجهی و برخوردهای نامناسب با شکایت‌های شدید مواجه هستند. زندانیان، این مقامات را نمادی از فساد و بی‌عدالتی سیستماتیک در ایران می‌دانند.
یک وظیفه اخلاقی
شرایط غیرانسانی زندان قرچک بازتابی از نقض سیستماتیک حقوق بشر تحت رژیم ایران است. از مخالفان سیاسی گرفته تا زنانی که به دلیل تخلفات جزئی زندانی شده‌اند، فقدان عدالت و کرامت انسانی در زندان‌های ایران نشان‌دهنده سرکوب شدید این نظام است.
افشای این بی‌عدالتی‌ها یک وظیفه اخلاقی و سیاسی است. در دنیای امروز که فناوری امکان آگاهی جهانی را فراهم کرده است، رساندن صدای زندانیان بی‌صدا به گوش جهانیان ضروری است. جامعه بین‌المللی باید رژیم ایران را پاسخگو کند و از تلاش‌ها برای بهبود حقوق بشر در این کشور حمایت کند. چنین حمایتی نه‌تنها اقدامی همدلانه بلکه گامی مؤثر به سوی عدالت برای همه کسانی است که زیر این نظام سرکوبگر رنج می‌برند.
شورای اتحادیه اروپا تحریمهای حقوق بشری علیه رژیم ایران را به مدت یک سال دیگر تمدید کرد.
اتحادیه اروپا روز ۱۲ آذر ۱۴۰۳ اعلام کرد زندان قرچک ورامین به دلیل شرایط غیرانسانی حاکم بر آن در لیست سیاه باقی می‌ماند.
در بیانیه اتحادیه اروپا درباره باقی ماندن زندان قرچک در لیست تحریمهای این اتحادیه آمده است: شرایط زندگی در زندان قرچک اسفناک و غیرانسانی است. زندانیان زن در معرض شکنجه و تعرض قرار دارند. آنها در سلول‌های پر ازدحام از دسترسی به آب آشامیدنی تمیز و غذا و کمک‌های پزشکی محروم هستند.