سیسیلیا پین-گاپوشکین (۱۰ مه ۱۹۰۰ – ۷ دسامبر ۱۹۷۹) اخترشناس و اخترفیزیکدان بریتانیایی-آمریکایی بود که پژوهشهای پیشگامانهاش نگاه بشر به کیهان را دگرگون کرد. او نخستین دانشمندی بود که ثابت کرد ستارگان عمدتاً از هیدروژن و هلیوم تشکیل شدهاند — کشفی انقلابی که پایههای اخترفیزیک نوین را بنا نهاد.
سیسیلیا هلنا پین در شهر وندور انگلستان متولد شد و از کودکی علاقهای عمیق به علم و آسمان نشان داد. پس از تحصیل در دانشگاه کمبریج، به دلیل تبعیض جنسیتی نتوانست مدرک رسمی دریافت کند، هرچند تمام دروس را با موفقیت گذرانده بود. با وجود این موانع، او تصمیم گرفت مسیر علمی خود را ادامه دهد و به ایالات متحده مهاجرت کرد تا در رصدخانه کالج هاروارد زیر نظر هارلو شپلی پژوهش کند.
در سال ۱۹۲۵، پین رساله دکتری خود را در کالج رادکلیف به پایان رساند — رسالهای که بعدها از آن بهعنوان یکی از درخشانترین پایاننامههای تاریخ اخترشناسی یاد شد. اثر او با عنوان جوهای ستارهای نشان داد که خورشید و دیگر ستارگان عمدتاً از هیدروژن ساخته شدهاند؛ نتیجهای که در زمان خود باورهای علمی را به چالش کشید. اگرچه در ابتدا با تردید و مخالفت روبهرو شد، اما بعدها درستی یافتههای او ثابت شد و جایگاهش را بهعنوان یکی از نوآورترین ذهنهای قرن بیستم تثبیت کرد.

پین-گاپوشکین در ادامه به مقامهای علمی بیسابقهای در دانشگاه هاروارد دست یافت. او نخستین زنی بود که در این دانشگاه عنوان استاد تمام را به دست آورد و بعدها بهعنوان رئیس دپارتمان نجوم منصوب شد. پژوهشهایش درباره ستارگان متغیر و تکامل ستارهای همچنان الهامبخش دانشمندان است و آثار علمی فراوانی از خود به جا گذاشت.
با وجود تبعیض و چالشهای فراوان در دنیای مردسالار علم، سیسیلیا پین-گاپوشکین با پشتکار، هوش و فروتنیاش راه را برای نسلهای بعدی زنان دانشمند هموار کرد.
او در ۷ دسامبر ۱۹۷۹ چشم از جهان فروبست، اما میراث علمی و انسانیاش همچنان میدرخشد — میراثی که یادآور این حقیقت است که نبوغ، مرز و جنسیت نمیشناسد؛ و گاه تنها یک ذهن خارقالعاده کافی است تا داستان ستارگان را از نو بنویسد.




















