زندان مرکزی ارومیه که به نام زندان دریا نیز شناخته می‌شود، در ۵ کیلومتری ارومیه، مرکز استان آذربایجان غربی ایران واقع شده است. این زندان که در سال ۱۳۴۸تأسیس شده، به دلیل ازدحام شدید، شرایط غیرانسانی و سوءاستفاده‌های سیستماتیک از زندانیان شناخته شده است. این گزارش بر شرایط زنان زندانی در این زندان تمرکز دارد.
بند زنان
بند زنان زندان مرکزی ارومیه در یک سالن بزرگ قرار دارد که به وسیله دیوارهای کوتاه به هشت اتاق تقسیم شده است. هر اتاق حدود ۲۰زندانی را در خود جای می‌دهد، اگرچه تنها ۱۶ تخت در هر اتاق وجود دارد و بسیاری از زنان مجبور به خوابیدن روی زمین هستند. شرایط ازدحام جمعیت با کمبود امکانات اساسی تشدید می‌شود، به‌طوری که تنها پنج توالت و سه دوش برای همه زنان وجود دارد. آب گرم اغلب در دسترس نیست و زندانیان مجبور به استحمام با آب سرد می‌شوند.
کودکانی که همراه با مادرانشان در این بند هستند، به دلیل شرایط غیربهداشتی در معرض تهدید بالای ابتلا به بیماری‌های گوارشی و پوستی قرار دارند. محیط شلوغ و کثیف به‌خصوص برای این کودکان که آسیب‌پذیرتر هستند، بسیار مضر است.
بیشتر زنان این بند به اتهاماتی مانند قاچاق مواد مخدر، روابط نامشروع، کلاهبرداری، سرقت و قتل عمد و غیرعمد زندانی هستند. با وجود اصل تفکیک جرایم، زنان زندانی سیاسی اغلب در کنار مجرمان خطرناک نگهداری می‌شوند که امنیت آنها را به خطر می‌اندازد.
بهداشت و درمان
مراقبت‌های پزشکی در زندان مرکزی ارومیه بسیار ناکافی است، به‌ویژه برای زنان زندانی. درمانگاه پزشکی تنها ماهی یک بار به بند زنان خدمات می‌دهد و پزشک عمومی فقط معاینات کوتاه انجام می‌دهد. معمولاً داروهای مسکن یکسان تجویز می‌شود و هیچ مراقبت پزشکی تخصصی وجود ندارد. بیمارانی که در شرایط بحرانی قرار دارند اغلب بدون درمان می‌مانند. دندان‌پزشک هر شش ماه یک بار از زنان زندانی ویزیت می‌کند و کسانی که دندانهایشان مشکلی دارد باید برای مدت طولانی درد را تحمل کنند.
تزریقات به صورت سهمیه‌بندی انجام می‌شود و اغلب داروهای تاریخ گذشته تجویز می‌شود که باعث وخامت حال زندانیان می‌گردد. کمبود دسترسی به مراقبت‌های پزشکی مناسب و استفاده از داروهای تاریخ گذشته منجر به پیامدهای جدی برای زندانیان، از جمله ناتوانی‌های دائمی برای برخی از آنها شده است.
شرایط زندگی و بهداشت
شرایط زندگی برای زنان محبوس در زندان مرکزی ارومیه بسیار نامساعد است. با وجود تنها پنج توالت و سه دوش برای کل بند زنان، حفظ بهداشت یک چالش بزرگ محسوب می شود. آب گرم به ندرت در دسترس است و زندانیان اغلب مجبور می‌شوند با آب سرد استحمام کنند. هر زندانی هر دو ماه یک بار نیم کیلو شوینده و در ماه یک قالب صابون ۲۵۰گرمی با کیفیت پایین دریافت می‌کند که برای حفظ حداقل بهداشت کافی نیست.
تراکم جمعیت در بند زنان به این معناست که بسیاری از زنان کف خواب هستند و در محل های غیربهداشتی نزدیک به سرویس‌های بهداشتی و روشویی‌ها می خوابند. این وضعیت منجر به بروز بیماری‌های پوستی و تنفسی در میان زندانیان شده است.
دسترسی محدود به آب و محصولات بهداشتی مشکلات بهداشتی را تشدید می‌کند و چرخه‌ای از بیماری و مراقبت ناکافی را به وجود می آورد.
کیفیت و دسترسی به غذا
کیفیت غذای ارائه شده به زنان زندانی بسیار پایین است و اغلب نیم‌پز و ناکافی است.
برنامه غذای هفته شامل حداقل پروتئین است و تنها دو وعده مرغ میان تعداد زیادی زندانی توزیع می‌شود. هر زندانی روزانه تنها دو و نیم تکه نان لواش و نیم کفگیر برنج در هر وعده غذایی دریافت می‌کند. کمبود غذای مغذی عاملی افزوده برای تضعیف وضعیت سلامتی زندانیان است.
فروشگاه زندان، که توسط فروشگاه‌های حامی اداره می‌شود، اجناس تاریخ گذشته و بی‌کیفیت را با قیمت‌های بالا به فروش می‌رساند. میوه و محصولات پایه به ندرت در دسترس است و زندانیان مجبور به تکیه بر وعده‌های غذایی ناکافی زندان هستند.
ملاقات با خانواده و ارتباطات
ملاقات‌های خانوادگی برای زنان زندانی به یک بار در ماه و فقط برای20 دقیقه محدود می‌شود. بسیاری از زندانیان به دلیل موانع بوروکراتیک در دریافت لوازم ضروری از خانواده‌هایشان با مشکل روبرو هستند. ارتباط با دنیای بیرون اغلب قطع می‌شود تا از درز اطلاعات درباره شرایط زندان جلوگیری شود. این انزوا بر میزان استرس و آسیب های روانی زندانیان می افزاید.
نتیجه‌گیری
شرایطی زنان زندانی در زندان مرکزی ارومیه، وخیم و غیرانسانی است. تراکم جمعیت، مراقبت‌های پزشکی ناکافی، شرایط غیربهداشتی و سوءاستفاده‌های سیستماتیک رواج دارند. زنان زندانی به‌ویژه از کمبود امکانات اولیه و مراقبت‌های مناسب رنج می‌برند و باید برای ایجاد تغییرات سیستماتیک و بهبود شرایط زندگی و تضمین احترام به حقوق اساسی آنها مداخله فوری صورت گیرد.