زندان سنندج که در بلوار ارشاد در شهر سنندج قرار دارد، نمونه‌ای بارز از وضعیت اسفناک زندان‌های ایران تحت حاکمیت رژیم آخوندی است. این گزارش به شرایط زندگی، بی‌توجهی سیستماتیک، و نقض حقوق زندانیان، به‌ویژه زنان، در این زندان، می‌پردازد.
ساختار و امکانات
بند زنان زندان سنندج پس از عبور از چند حیاط و محوطه قابل دسترسی است. این بخش شامل چهار بند است که هرکدام به گروه‌های مختلفی اختصاص دارند:
- بند جرائم اخلاقی
- بند زندانیان سیاسی
- بند جرائم مرتبط با مواد مخدر و اعتیاد
- بند زندانیان متهم به قتل
این بندها عملاً شامل چند اتاق کوچک به مساحت ۳۰ تا ۴۰ متر مربع هستند که محل اسکان محدود و متراکم زندانیان است. روبروی این بندها، اتاق مدیریت بند و دفتر مراجعین قرار دارد. در این محل تنها چهار سرویس بهداشتی بسیار کثیف وجود دارد که به طور مشترک مورد استفاده تمامی زندانیان قرار دارد.
علاوه بر این، دو اتاق جداگانه در کنار مدیریت بند قرار دارند که یکی به عنوان قرنطینه و دیگری برای “شرایط خاص” مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کنار راهرو، در محوطه‌ای بسته و نزدیک نمازخانه، تنها سه دوش حمام برای کل بند زنان تعبیه شده است.
بی‌توجهی پزشکی
در طبقه بالای این زندان، درمانگاهی وجود دارد که حتی از ارائه خدمات اولیه پزشکی به زندانیان خودداری می‌کند. در همین طبقه، یک کارگاه گلیم‌بافی و صنایع‌دستی به چشم می‌خورد که ظاهراً برای آموزش مهارت‌های حرفه‌ای است، اما اغلب به بیگاری کشیدن از زنان زندانی اختصاص دارد.
در جریان اعتراضات گسترده سال ۱۴۰۱، بسیاری از زنان بازداشتی بدون دسترسی به امکانات اولیه و تنها با یک پتو برای هر دو یا سه نفر در این کارگاه‌ها نگهداری می‌شدند.
بازجویی و شکنجه روانی
زنان بازداشتی در جریان اعتراضات اغلب با چشمان بسته برای بازجویی توسط نیروهای اطلاعاتی و سپاه پاسداران جابه‌جا می‌شدند. این بازجویی‌ها طولانی و همراه با آزار روانی شدید بود. بازجویان زنان را به شکنجه با صندلی الکتریکی تهدید می‌کردند و با استفاده از توهین‌های قومی، به‌ویژه علیه زنان کرد و بلوچ، سعی در تحقیر و شکستن روحیه آنان داشتند.
در برخی موارد، بازجویان با ادعای داشتن عکس و فیلم از زندانیان، آنها را مجبور به امضای برگه‌هایی می‌کردند که اجازه خواندن محتوای آنها را نداشتند. این برگه‌ها حاوی اعترافات ساختگی از جمله درباره قتل مأموران دولتی بودند تا توجیه کننده حبس و بازداشت آنها باشد.
کمبود امکانات بهداشتی در بند زنان زندان سنندج
زندان سنندج حتی از تأمین ابتدایی‌ترین امکانات بهداشتی نیز ناتوان است. بند زنان تنها یک فروشگاه کوچک دارد که آن هم فقط یک ساعت در روز باز است و تنها زندانیان قدیمی می‌توانند از آن خرید کنند.
زندانیان اغلب مجبورهستند با تولید صنایع‌دستی و کارهای دست باف و قلاب بافی درآمد حداقلی برای خرید لوازم ضروری بهداشتی فردی و عمومی به دست بیاورند. حتی برای استفاده از سرویس‌های بهداشتی، زندانیان باید از یک جفت دمپایی مشترک استفاده کنند.
در مردادماه ۱۴۰۳ گزارش شد در این زندان ساس شیوع پیدا کرده، اما مسئولان به بهانه کمبود بودجه هیچ اقدامی برای رفع این مشکل انجام ندادند.
بازتاب مشکلات گسترده‌تر
وضعیت وخیم بند زنان زندان سنندج نمونه‌ای از بی‌توجهی سیستماتیک در زندان‌های ایران است که بازتاب‌دهنده سیاست‌های سرکوبگرانه رژیم ایران است. زندانیان این زندان شامل مخالفان سیاسی، مبارزان آزادی، و قربانیان فساد و غارت منابع عمومی توسط مقامات حکومتی هستند.
شرایط غیرانسانی زندان سنندج یادآور نیاز فوری به مداخله بین‌المللی است. جامعه جهانی باید رژیم ایران را برای نقض حقوق بشر پاسخگو کرده و برای بهبود شرایط زندانیان و اصلاحات گسترده در زندان‌ها فشار بیاورد.
