بحران پرستاری در ایران – بحران مداوم در نظام بهداشت و درمان در حاکمیت رژیم ملایان، پرستاران را به مرز درماندگی کشانده است. دستمزدهای پایین، فشار بیش از حد حجم کار و شرایط نامناسب آن باعث شده است که بسیاری از متخصصان حوزه سلامت برای یافتن فرصت‌های بهتر به خارج از کشور مهاجرت کنند.
کمبود فزاینده پرستاران
رژیم ایران دستمزدهای پرستاران را زیر خط فقر نگه داشته و همزمان با کاهش تعداد کارکنان بیمارستانی، بار کاری آن‌ها را افزایش داده است. در نتیجه، بسیاری از پرستاران شغل خود را ترک کرده، تغییر حرفه داده یا به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند.
بر اساس آمار رسمی وزارت بهداشت، سالانه حدود ۱۸۰۰ پرستار در ایران ترک شغل می‌کنند.
گزارشی که در روزنامه دولتی وطن امروز در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۴۰۳ منتشر شده، به وخامت فاجعه بار شغلی پرستاران اذعان کرده و نوشته است:
- ایران برای جهان، پرستار رایگان تربیت و صادر می‌کند!
- در حال حاضر ۲۵۰ هزار پرستار به جمعیت ۸۵ میلیونی ایران خدمات‌رسانی می‌کنند، در حالی که سالانه ۳ هزار پرستار متقاضی مهاجرت هستند.
- به ازای هر ۱۲ هزار فارغ‌التحصیل پرستاری در سال، بیش از ۳ هزار نفر برای کار در خارج از کشور اقدام می‌کنند.
ایران، قطب آموزش پرستاری برای سایر کشورها
دانشکده‌های پرستاری ایران سالانه ۱۶ هزار فارغ‌التحصیل تربیت می‌کنند و با وجود ۱۹۰ دانشکده پرستاری، ایران به یکی از مراکز اصلی آموزش پرستاری در منطقه تبدیل شده است. اما به جای تقویت نظام سلامت داخلی، این شرایط ایران را به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان پرستار تبدیل کرده است.
نسبت پرستار به بیمار در ایران کمتر از استانداردهای جهانی است
در حال حاضر، ایران تنها ۱.۶ پرستار به ازای هر ۱۰۰۰ نفر دارد—که بسیار پایین‌تر از حداقل استاندارد سازمان بهداشت جهانی (۳ پرستار در هر ۱۰۰۰ نفر) است. این وضعیت نظام سلامت ایران را در موقعیتی بحرانی قرار داده است.
ریشه مشکل: دستمزدها و شرایط کاری نامناسب
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار، ریشه اقتصادی این بحران را چنین توضیح می‌دهد.
- تا قبل از سال ۱۳۷۴، تمامی کارکنان درمانی حقوق ثابتی دریافت می‌کردند. اما از سال ۱۳۷۶ که پرداخت‌های مبتنی بر طرح کارانه ها وارد نظام بهداشت و درمان شد، تمرکز از مراقبت بیمار به کسب سود تغییر یافت.
- در حال حاضر، یک پرستار در ایران حقوق پایه‌ای در حدود ۱۳ میلیون تومان در ماه (حدود ۱۴۴ دلار) دریافت می‌کند، در حالی که در کشورهای حاشیه خلیج فارس، یک پرستار حدود ۲۰۰۰ دلار در ماه، در اروپا حدود ۳۵۰۰ یورو و در آمریکا تا ۶۰۰۰ دلار دریافت می‌کند.
سیستم ناعادلانه پرداخت‌ها
نحوه توزیع دستمزد در بیمارستان‌ها نیز موجب نارضایتی شده است. دبیرکل خانه پرستار توضیح می‌دهد: تعرفه رسمی خدمات پرستاری ۲۷۰ هزار تومان برای هر خدمت است، اما پس از کسر هزینه‌های بیمارستان و مالیات، سهم پرستاران به ۲ تا ۳ میلیون تومان در ماه می‌رسد. در حالی که دیگر گروه‌های بیمارستانی می‌توانند ماهانه بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان دریافت کنند.
عامل پنهان: فشارهای محیط کار
علاوه بر حقوق پایین، پرستاران ایرانی با چالش‌های محیط کاری بیشتری نیز مواجه هستند، از جمله اجرای سخت‌گیرانه قوانین پوشش و سایر محدودیت‌های اعمال‌شده از سوی رژیم.
این شرایط باعث تشدید موج مهاجرت شده است. برخی کشورها—از جمله کشورهای اروپایی و کشورهای حاشیه خلیج فارس—اکنون دوره‌های رایگان آموزش زبان برای پرستاران ایرانی ارائه می‌دهند تا آن‌ها بتوانند پس از تکمیل دوره، با قراردادهای شغلی محکم و بدون محدودیت‌های موجود در ایران، مشغول به کار شوند.
تأثیر بر نظام سلامت ایران
با ادامه کمبود پرستار و افزایش روند مهاجرت، نظام سلامت در ایران با یک بحران روبروست. در صورت تداوم این روند، کشور برای ارائه خدمات درمانی مناسب با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد و این امر فشار بیشتری بر یک سیستم بهداشتی از پیش آسیب‌دیده وارد می‌کند.