پولی شدن آموزش مهمترین عامل افزایش سالانه کودکان بازمانده از تحصیل در ایران است. امروز حداقل دومیلیون دانش آموز بازمانده از تحصیل در ایران وجود دارد.
بنا به گزارش رسانه های حکومتی بیش از ۱۵میلیون نفر در ایران در سن رفتن به مدرسه هستند، در حالی که جمعیت دانش آموزان حدود ۱۳میلیون نفر است. یعنی حداقل ۲میلیون دانش آموز از تحصیل بازمانده اند که سهم زیادی از آنها را دختران تشکیل می دهند.
مژگان باقری، آموزگار و فعال صنفی، تأثیر روند پولی شدن آموزش را بیشتر از مسائل فرهنگی در ترک تحصیل دختران موثر دانست: امروزه بیشتر خانواده ها در مناطق روستایی و محروم، دختران شان را بیشتر به دلیل مشکلات مالی مجبور به ازدواج می کنند و دلایل فرهنگی در درجه دوم اهمیت قرار دارد. (سایت حکومتی سلامت نیوز – ۴ مهر ۱۳۹۷)
با توجه به فقر گسترده در جامعه کنونی ایران، پولی شدن آموزش مهمترین عاملی است که هر سال تعداد بیشتری از دانش آموزان را از درس و مدرسه جدا کرده و راهی مراکز کار می کند. سال به سال به آمار کودکان بازمانده از تحصیل اضافه می شود.
مژگان باقری مجلس را مقصر پولی شدن آموزش دانست که هر سال بودجه ای را برای آموزش و پرورش تصویب می کنند که در بهترین حالت فقط کفاف حقوق معلمین و یا هزینه های جاری آموزش و پرورش را می دهد. حتی همین حقوق هم حداقل دو برابر زیر خط فقر است.
وی افزود، «ما هر روز بیش از روز پیش شاهد ورشکستگی کارخانه ها و کارگاه‌ها و در نتیجه تعدیل نیرو هستیم. کارگران اخراج شده کسانی هستند که حتی پیش از اخراج برای تأمین هزینه های آموزشی فرزندانشان مشکلات جدی داشتند و بعد از اخراج به احتمال بسیار زیاد، امکان تحصیل فرزندانشان به شدت کم و یا حتی غیر ممکن می شود بنابراین با این روند فعلی اقتصاد، ما شاهد افزایش بازماندگان از تحصیل خواهیم بود.»
به گفته باقری، علاوه بر مشکلات اقتصادی، ضعف تخصصی مدیریتی سیستم آموزشی ایران نیز یکی از عوامل اصلی ترک تحصیل دانش‌آموزان تلقی می‌شود. سیستم آموزشی در ایران نیازمند بازنگری و اصلاحات بنیادین است.
ماده ۷۹ قانون کار در ایران به کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال را ممنوع کرده است. اصل ۳۰ قانون اساسی تحصیل را رایگان اعلام کرده و بر اساس ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی هر دولتی از اجرای قانون کوتاهی کند قابل تعقیب کیفری است.
